O STABLU I DRVETU

 

O STABLU I DRVETU

 

Da li je ispravno reci: „Drvo bora“ ili „Stablo bora”, da li su drvo i stablo isto??? Prema botanickoj definiciji: Stablo = Stabljika -  je jedan od osnovnih vegetativnih organa papratnjaca i sjemenjaca cija je uloga da nosi listove i rasplodne organe te provodi sokove. Sastoji se od razlicitih tkiva, a moze biti zeljasta ili drvensta, nadzemna ili podzemna. OK za botanicku definiciju, ali da li je to dovoljno???

Rijec drvo ima najmanje dva naucna znacenja:

1. Drvo u smislu arbor - drvenasta biljka na čijem se odraslom nadzemnom dijelu – stablu (obično višem od 5 m), može razlikovati nerazgranatio dio (deblo) i krošnja (ako je manje od 5 m onda se obicno tertira kao grm). Pri čemu, deblo spaja osnovne organe ishrane, korjenje i lišće. Drveće dijelimo po visini na: drveće I reda – visoko drveće (>25 m); drveće II reda – srednje drveće (12-25 m) i drveće III reda – nisko drveće (5-12 m).

2. Drvo  - prirodni materijal koji se dobiva od drvenastih biljaka, uglavnom od debla stabala koji je prije svega sastoji od lignina i celuloze. Drvo je nehomogen, anizotropan, porozan, vlaknast i higroskopan materijal. Materijal za upotrebu u gradjevinarstvu,  industriji ( npr. gradjevinsko drvo, jamsko drvo, celulozno drvo)  ili za sagorijevanje u  grijanje ili kuhanje (npr. ogrjevno drvo).

Ako pazljivo citamo inace sjajno napisanu knjigu koju preporucujem od srca da obavezno procitate, N. Viskovica “Stablo i covjek“ (2001.) ne pravi distinkciju stablu i odredjene drvenaste vrste, nego ostavlja kao objedinjen termin. Ovaj autor navodi da je stablo prastaniste covjeka, staniste i hraniliste mnogih vrsta, ali stablo daruje i simboliku snage, srece i umjetnosti.

Da li stablo moze imati jos neko znacenje???  Viskovic takodjer navodi da stablo moze imati i neko drugo ne botanicko znacenje npr. stablo zivota, evolucijsko stablo, filozofsko stablo, stablo spoznaje - znanja. Sta povezuje ova razlicita znacenja? Da li se moze naci najmanji zajednici sadrzalac za ove termine???

Moze se zakljuciti da posmatrano u prirodi stablo izgleda kao uspravna osovina koja povezuje razgranati korijen  sa razgranatom krosnjom. Kroz stablo teku zivotni sokovi koji povezuju donji i gornji dio, odnosno korijen i krosnju. Preneseno na metafizicko znacenje stablo sveukupno predstavlja simbol uspravnosti koje povezuje osnovu iz koje nesto izvorno dolazi i povezuje to sa raspodjelom  - diverzificiranjem izvora na nove grane. Stablo provodeci sokove uzete iz zemlje u krosnju daje plodove, koji omogucavaju nastavak vrste, prehranu ljudi i zivotinja… Slicno  je i sa npr. znanosti gdje se iz osnovnih/temeljnih znastvenih podrucja protokom kroz stablo (koje moze da simbolizuje vrijeme) radjaju se (poput podova) odnosno nastaju nove znanosti ili slicno mozemo razmisljati o evoluciji – nastanku novih vrsta, u religiji povezivanju fizickog i nebeskog…

U naucnom botanickom smislu to su dva pojma koja se cesto kod obicne populacije mijesaju jer je nadzemni dio stabla  zapravo arboriforman (arboriforman / novo lat. arbor - drvo + forma - oblik, izgled, lik, vanjština, vanjska strana; kalup, model; ustaljen prikladan način ponašanja) - onaj koji je u obliku drveta. Tako ponovo dolazimo do preklapanja pojmova i siromastva naseg jezika koje tesko maze da jasno razluci ovakve zackoljice. Da ne budemo „cjepidlake“ i ne odemo u znanstveni puritanizam i insistiramo isljucivo na  znanstvenoj terminologiji (koju treba koristiti primjereno tekstu koji se pise), treba postovati i  narodni govor u kome su stablo i drvo isto.  Znaci sumu grade stabla, ali sumu gradi i drvece. I da odgovorim  na pocetku postavljeno pitanje: „Drvo bora“ ili „Stablo bora” sto je ispravno? Ispravno je i jedno i drugo!!!