LOVOR I BACHELOR

LOVOR I BACHELOR

Naše sveukupne veze sa prirodom su prilično velike, mada često o tome nismo svjesni. Naša povijest, pa čak naše napredovanje u znanju, se povezuje sa prirodom.

Jedan od naziva koji u posljednje vrijeme koristimo u našem obrazovnom sistemu za određeni nivo obrazovanja je bachelor (bačelor). Izraz bachelor se u 12 vijeku odnosio na viteza bachelora – odnosno štitonošu, tj. „viteza šegrta“, koji su bili previše mladi da bi se okupili pod svojom vlastitom zastavom viteza. Do kraja 13 stoljeća izraz bachelor ima šire značenje i odnosi se na mlađe članove određenog zanatskog esnafa ili na mlađe svršenike univerziteta. Zapravo u širem kontekstu možemo ih smatrati određenim početnicima u nauci, odnosno prvim stupnjem u obrazovanju i radu sa ne baš puno prakse.  

Na univerzitetima u Evropi tokom srednjeg vijeka studenti koji su uspješno završili tri ili četiri godine studija odnosno položili sve propisane ispite dobili su zvanje Bachelor of Arts. Zapravo ova titula u Evropi predstavlja srednji korak do magistra i kasnije doktora, koji su imali pravo poučavanja, dok bachelori nisu.  

U periodu 1997- 2000 u BiH se razvija model obrazovanja 3+2 (4+1) , pri čemu se za prve tri – četiri godine dobija titula bachelor-a, a za preostale jednu - dvije mastera – kasnije magistra.  

Kakve bachelor ima veze sa prirodom??? Ako  historijski pogledamo etimologija riječi bachelor nas veže od francuskog baccalauréat, od srednjovjekovnog latinskog baccalaureatus, od latinskog baccalaureus, („mladić koji teži postati vitez – viteza šegrta“), što je već objašnjeno.

Međutim, ako bolje pogledamo riječ baccalauris, može se vidjeti dvije sastavne komponente, dvije riječi: bacca i laureus. Ovo nas vraća još dalje u povijest u antičko doba.

Lovor (laureus) sa latinskim nazivom vrste Laurus nobilis je nisko drvo ili grm koji raste u Mediteranu. U staroj Grčkoj je bio simbol posvećen Apolonu, dok su ga stari Rimljani usvojili kao simbol trijumfa. Vijenac od grančica lovora (laureus) se na različite načine koristio u raznim rimskim i grčkim mitovima.  

Grančica lovora (Laurus nobilis) sa plodovima

(foto: S. Vojniković)

Davna priča nas veže na Apolona i Dafnu (Daphne – koja također daje naziv botaničkom rodu), pri čemu lovor simbolizira neuzvraćenu ljubav. Apolon se zaljubio u Dafnu (ninfu) koja nije gajila ista osjećanja prema njemu. Da bi pobjegla od njega ona se preobrazila u drvo lovora (laureus). Međutim Apolon je bio tužan i da bi se izborio sa tugom on je od grančica lovorovog lišća napravio krunu koju je nosio na glavi.

Ovo nas dalje veže na drevne Pitijske igre (skup atletskih i muzičkih takmičenja) koje su održavane u počast Apolona (starogrčkog boga muzike, poezije i sporta), pri čemu su pobjednici bili krunisani vijencem od lovorovog lišća, što je postalo veoma prestižno i poželjno.

Ovo iskustvo se prenijelo na stari Rim. Rimska boginja pobjede Viktorija (poput pobjednika na Pitijskim igrama) je prikazivana sa lovorovim vijencem u rukama. Kasnije su na kovanicama rimski carevi od Oktavijana Avgusta do Konstantina Velikog prikazivani sa lovorovim vijencem na glavi.

Poslije se izvorna grančica lovora  počela praviti od zlata i počela dodjeljivati vojnim pobjednicima veliklh bitaka kao Trijumfalna kruna (Corona Triumphalis). To se pernosi i na slikarstvo, kiparstvo, mozaike općenito na umjetnost, ali i znanost.

U doba renesanse, značajni i poznati pjesnici su krunisani vijencem od lovorovog lišća kako bi ih označili kao prinčeve među pjesnicima. Danas se često grančice lovorovog lišća stavljaju kao simbol na sportskim takmičenjima (olimpijadama) ali i akademskim oznakama i nagradama...

Eto nam veze sa srednjovjekovnim vitezovima, sa manjom varijacijom jer se  ubacuje riječ: bacca što označava bobicu i laureus – lovor što navodi značenju i simbolizira grančicu lovorovog vijenca. Riječ baccalaureus se kroz povijest reducirala na jednostavniju formu - bachelor.  Naziv i upotreba termina bachelor je objašnjen na početku teksta.

Može se zaključiti da je kruna od grančice lovora (laureus) – (Laurus nobilis)  kroz povijest označavala: rang, status i suverenitet, a kasnije i oznaku napredovanja u znanosti i struci. Time je jedno drvo postalo opći simbol uspjeha i napretka te pobjede ljudskog, duha,  uma i snage od antičkih vremena do danas.